ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΕΡΣΑΙΑ

Επιστροφή

Βιοτικοί Παράγοντες Χερσαίου Οικοσυστήματος

Οι βιοτικοί παράγοντες κάθε χερσαίου οικοσυστήματος ταξινομούνται σε πέντε βασίλεια: μονήρη (βακτήρια και κυανοβακτήρια), πρώτιστα, μύκητες, φυτά και ζώα.
Οι οργανισμοί του εδάφους διακρίνονται σε:

  • μακροπανίδα (π.χ. τρωκτικά)
  • μεσοπανίδα (γαιοσκώληκες, νηματώδεις, έντομα και άλλα αρθρόποδα) και
  • μικροοργανισμούς που αποτελούνται από τη μικροπανίδα (πρωτόζωα, νηματώδεις)
    (βλ. εικόνα 2) και τη μικροχλωρίδα (βακτήρια, μύκητες, ακτινομύκητες και φύκη).

Η δραστηριότητα των μικροοργανισμών του εδάφους παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις στις διάφορες εποχές του χρόνου. Εμφανίζει μέγιστη τιμή την άνοιξη με την αύξηση της θερμοκρασίας και ένα δεύτερο το φθινόπωρο με την αύξηση της υγρασίας.

(Εικόνα 2: Mέσο- και μικρο-πανίδα εδάφους)


Πηγή: Miller 1999

Κάποια βακτήρια του εδάφους συμμετέχουν στην ανοργανοποίηση του αζώτου, δηλαδή στη μετατροπή του οργανικού αζώτου σε ανόργανο (αμμωνιακό), ενώ στη συνέχεια άλλα βακτήρια το μετατρέπουν σε νιτρικό άζωτο (νιτροποίηση), το οποίο είναι αφομοιώσιμο από τα φυτά. Τέλος, άλλα βακτήρια μετατρέπουν το νιτρικό άζωτο σε στοιχειακό άζωτο (Ν2) και οξείδια αυτού, τα οποία απομακρύνονται από το έδαφος υπό μορφή αερίων (απονιτρο­ποίη­ση). Μια άλλη κατηγορία βακτηρίων τα αζωτοδεσμευτικά, τα οποία συμβιούν με τις ρίζες των ψυχανθών (φασόλια, φακές, κουκιά κ.λπ.), έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν το στοιχειακό άζωτο (Ν2) που υπάρχει στον αέρα και να το αποθηκεύουν σε μικρούς σάκους (φυμάτια) στις ρίζες των φυτών (βλ. εικόνα 3.). Επίσης, υπάρχουν και μη συμβιωτικά βακτήρια που έχουν ικανότητα δέσμευσης του ατμοσφαιρικού αζώτου το οποίο αποθηκεύουν σε φυμάτια. Μετά τη συγκομιδή του υπέργειου μέρους του φυτού και την κατεργασία του εδάφους, τα φυμάτια σπάνε και εμπλουτίζουν το έδαφος σε άζωτο. Τα φυτά προσλαμβάνουν το άζωτο αυτό με τις ρίζες τους. Επιπλέον, υπάρχουν κάποιοι μύκητες (μυκόρριζες) οι οποίοι ζουν συμβιωτικά με τις ρίζες των φυτών. Το φυτό παρέχει στο μύκητα υδατάνθρακες και ο μύκητας βοηθά το φυτό να προσλαμβάνει από το έδαφος περισσότερα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία, ιδίως φώσφορο.

(Εικόνα 3: Φυμάτια αζωτοβακτηρίων σε ρίζα ψυχανθούς)

Πηγή: Εκπαιδευτικό πακέτο: Έδαφος – μήτρα ζωής, Υπ.Ε.Π.Θ.

3.   Τύποι Χερσαίων Οικοσυστημάτων
3.1. Δασικά Οικοσυστήματα
Σύμφωνα με ερμηνευτική δήλωση από το Σύνταγμα της Ελλάδας, άρθρο 24, «Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.»
Το δάσος είναι ένα χερσαίο οικοσύστημα που διατηρείται μόνο του, χωρίς ανθρώπινες επεμβάσεις. Οριζόντια διαρθρώνεται σε συστάδες και κάθετα σε ορόφους. Σε μια κατατομή (προφίλ) μιας συστάδας διακρίνονται συνήθως, ακόμη και σε ομήλικες συστάδες, περισσότεροι από ένας όροφοι (ορόφωση). Ανάλογα με τον αριθμό των ορόφων, διακρίνουμε τις συστάδες σε μονώροφες, διώροφες, τριώροφες και πολυώροφες. Στη δασοκομία, για λόγους πρακτικούς, διακρίνουμε συνήθως έξι ορόφους: τρείς ορόφους δέντρων -ανώροφο, μεσώροφο και υπόροφο- έναν όροφο θάμνων, έναν όροφο ποών και τον όροφο των βρύων. Οι δύο τελευταίοι όροφοι αποτελούν την προεδαφιαία βλάστηση ή υποβλάστηση. Τα δάση αποτελούν χερσαίες διαπλάσεις (κοινότητες έμβιων) που εκτείνονται σε μεγάλες γεωγραφικές περιοχές και χαρακτηρίζονται από τον τύπο της φυτικής τους επικάλυψης, ο οποίος εξαρτάται από το κλίμα και το έδαφος (βλ. εικόνες 4, 5).

(Εικόνα 4: Οι κύριες ζώνες βλάστησης της Γης)

Πηγή: www.blueplanetbiomes.org (Επεξεργασία: Κ.Ε.Ε.)