ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ

Εικόνα 36: Θαλάσσια οικοσυστήματα που δεν απαντώνται στην Ελλάδα

Κοραλλιογενείς ύφαλοι


Πηγή: Π. Γρηγορίου

Δάση κελπιών (κατά την άμπωτη)

Πηγή: http://www.theseashore.org.uk

3.4.1. Κοραλλιογενείς ύφαλοι (βλ. εικόνα 36)
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι οικοσυστήματα που χαρακτηρίζονται από υψηλή παραγωγικότητα και δημιουργούνται σε αβαθή θερμά νερά (20-28°C) στον τροπικό και υποτροπικό Δυτικό Ατλαντικό και στον Ινδο-Ειρηνικό Ατλαντικό. Αποτελούνται από ζωντανούς οργανισμούς, τα κοράλλια, που έχουν ασβεστολιθικούς σκελετούς και σχηματίζουν αποικίες. Τα κοράλλια παίρνουν το όμορφο χρώμα τους από τις ζωοξανθέλες. Οι ζωοξανθέλες ανήκουν στο φωτοσυνθετικό πλαγκτόν και συμβιώνουν με τα κοράλλια, σε μια σχέση που ευνοεί και τους δύο οργανισμούς. Οι ζωοξανθέλες παίρνουν από τα κοράλλια προϊόντα του μεταβολισμού τους, όπως διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο, φώσφορο και θείο, ενώ τα κοράλλια παίρνουν από τις ζωοξανθέλες θρεπτικά άλατα. Λόγω της σημαντικής παρουσίας των ζωοξανθέλων, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σχηματίζονται συνήθως σε βάθη όπου φτάνει το φως (<46 μ). Η πλούσια βιοποικιλότητα των κοραλλιογενών υφάλων περιλαμβάνει σπόγγους, σκουλήκια, αστερίες, γαρίδες, καβούρια, αχινούς, χταπόδια, καλαμάρια, σαλιγκάρια, ψάρια και θαλάσσιες χελώνες. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι κινδυνεύουν από την επίδραση του ανθρώπου. Ο ευτροφισμός που προκαλείται από αστικά και γεωργικά λύματα αυξάνει τους πληθυσμούς των φυκών στο νερό, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα φωτός που είναι απαραίτητο για τη φωτοσύνθεση των ζωοξανθέλων. Η αποψίλωση των τροπικών δασών οδηγεί στην αύξηση της διάβρωσης του εδάφους και η λάσπη που καταλήγει στη θάλασσα καλύπτει τα κοράλλια και εμποδίζει τη διείσδυση του φωτός. Επίσης, το πετρέλαιο στη θάλασσα μειώνει τη διαπερατότητα του φωτός. Η μείωση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας και η αύξηση της θερμοκρασίας στους ωκεανούς, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, καταστρέφει τις ζωοξανθέλες, με αποτέλεσμα τα κοράλλια να αποχρωματίζονται. Τα δίχτυα, οι παγίδες και οι άγκυρες σπάνε και γδέρνουν τα κοράλλια. Η συλλογή κοραλλιών και άλλων ειδών που ζουν στους υφάλους (π.χ. κοχύλια, σπόγγοι, τροπικά ψάρια), που πωλούνται ως αναμνηστικά ή για την κατασκευή κοσμημάτων ή για τη διακόσμηση ενυδρείων, καταστρέφει τα οικοσυστήματα αυτά. Η παράνομη χρήση δυναμίτη για ψάρεμα προκαλεί εξαιρετική υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η προστασία και η διατήρηση των οικοσυστημάτων αυτών μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων, όπως το Πάρκο του Μεγάλου Υφάλου (GreatBarrierReef) που δημιουργήθηκε το 1975 στον Ειρηνικό ωκεανό, στα βορειοανατολικά της Αυστραλίας.

3.4.2. Δάση κελπιών (βλ. εικόνα 36)
Τα δάση των κελπιών αναπτύσσονται σε ψυχρά (<20°C) νερά, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, σε βάθη μέχρι 40 μέτρα, ώστε να έχουν αρκετό φως διαθέσιμο. Αποτελούνται από φαιοφύκη (π.χ. Laminaria, Macrocystis pyrifera) που συγκρατούνται στο υπόστρωμα με ένα δίσκο προσκόλλησης και τα τεράστια φύλλα τους αναπτύσσονται προς τα πάνω, χάρις στους «αερόσακους» που διαθέτουν. Τα πυκνά δάση που σχηματίζονται περιορίζουν τα θαλάσσια ρεύματα, παράγουν οξυγόνο και παρέχουν τροφή και καταφύγιο σε πολλούς οργανισμούς. Είναι οικοσυστήματα με μεγάλη βιοποικιλότητα, όπου συναντάμε πολλά ασπόνδυλα (αχινούς, αστερίες, σπόγγους, γαρίδες, καβούρια, σαλιγκάρια), θαλασσοπούλια, που τρέφονται με λάρβες ψαριών και πλαγκτόν, και θαλάσσια θηλαστικά (θαλάσσια λιοντάρια, φώκιες, ενυδρίδες) που τρέφονται με ψάρια και ασπόνδυλα. Τα φύκη των κελπιών συλλέγονται και χρησιμοποιούνται ως τροφή και, επίσης, για την εκμετάλλευση κάποιων ουσιών που περιέχουν (αλγινάσες). Όμως, η ανεξέλεγκτη συλλογή φυκών αποτελεί κίνδυνο για τα δάση των κελπιών και προκαλεί μείωση της βιοποικιλότητας αυτών των οικοσυστημάτων. Επίσης, οι άγκυρες των πλοίων καταστρέφουν τα δάση των κελπιών. Η υπεραλίευση αστακών και ψαριών που τρέφονται με αχινούς προκαλεί αύξηση του πληθυσμού των αχινών, οι οποίοι τρέφονται με τα φύλλα των κελπιών, προκαλώντας έτσι φαινόμενα υπερβόσκησης.